محافظت از چوب در برابر رطوبت هوا، قطره‌های باران، اشعه یو وی (UV)، مواد آلاینده و دیگر عوامل، همیشه از دغدغه‌های اساتید نجار و تولیدکنندگان لوازم چوبی بوده است. مطمئناً به خاطر نبود دانش کافی از بهترین روش برای پوشش چوب در فضای باز تابه‌حال خسارت‌های زیادی به سازه‌های چوبی فضای باز شهری و خانگی وارد شده است.
این خسارت‌ها مربوط به یک نفر یا یک سازمان نیست، در مواردی همه‌ی ما به خاطر یک اشتباه در انتخاب پوشش مناسب خسارت می‌بینیم. شاید برای شما سؤال باشد که نداشتن دانش رنگ کاری یک رنگ کار چوب چرا باید به شما که ذینفع هیچ پروژه‌ای نیستید، خسارت وارد کند؟
یک مثال:
شهرداری‌ها برای زیبایی فضای شهر از سازه‌های مختلفی استفاده می‌کنند که برخی از آن‌ها چوبی هستند. معمولاً با توجه به نداشتن دانش کافی از استانداردهای ساخت و پوشش سازه‌های چوبی در فضای باز، سازنده سازه از رنگ‌های نامناسب برای فضای باز مانند سیلر و کیلر و نیم پلی استر یا روغن جلا استفاده می‌کنند.
پس از حدود ۶ ماه تا یک سال از گذشت نصب سازه چوبی، با توجه به تغییرات دمای هوا، رطوبت و باران، رنگ سازه کاملاً نابود می‌شود و دیگر سازه چوبی آن زیبایی قبل را ندارد. در این حالت شهرداری اقدام به تخریب سازه اقدام می‌کند و فردای آن روز اِلِمانی جدید سبز می‌شود.
در این حالت شما به‌عنوان یک شهروند که عوارض و مالیات پرداخت می‌کنید، خسارت خواهید دید. حال بماند خسارتی که به محیط زیست و جنگل‌ها بابت به هدر دادن چوب وارد می‌شود. سازه‌ای که می‌توانست ده‌ها سال پایدار بماند، در اثر یک انتخاب اشتباه نابود شد.
با توجه به توضیحات بالا می‌توان به اهمیت استفاده از پوشش مناسب برای سازه‌های چوبی که در فضای بیرون از خانه وجود دارند پی برد. حال سؤالی که ذهن ما را درگیر می‌کند این است که روش‌های پوشش چوب در فضای باز چیست؟ با ما در ادامه همراه باشید تا به بررسی این موضوع بپردازیم.
در چه منطقه آب و هوایی زندگی می‌کنید؟
همان‌طور که می‌دانید ایران کشوری چهارفصل هست. اینکه شما در چه منطقه آب و هوایی شرکت می‌کنید اهمیت دارد. اگر در منطقه کویری زندگی می‌کنید، باید سازه را از گرمای شدید و نور آفتاب دور نگه دارید. همچنین در منطقه شرجی و مرطوب زندگی می‌کنید، باید به دنبال راه‌هایی برای آب‌گریز نمودن سازه باشید.
نگهداری از سازه در این فضاها باید بر اساس شرایط جغرافیایی انجام شود. به همین منظور نمی‌توان برای یک سازه در دو جغرافیای متفاوت، نسخه واحد پیچید!
چوب مقاوم برای فضای باز انتخاب کنید
انتخاب چوب مناسب فضای باز چالش دیگری است که شما به‌عنوان یک نجار باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشید. به‌عنوان مثال اگر به پل‌های قدیمی که وجود دارد نگاهی بی اندازید، متوجه خواهید شد که اساتید قدیمی از چوب‌های به خصوصی برای ساخت پایه پل یا کفی آن استفاده می‌کردند.
به‌عنوان مثال در شهرهای شمالی، اساتید پل ساز قدیمی برای نصب پایه‌های پل در داخل رودخانه (محلی که دائماً با آب در تماس بود) از چوب درخت توت استفاده می‌کردند. چوب توت در مقابل رطوبت بسیار مقاوم هست.
امروزه با توجه به گران بودن چوب‌های جنگلی مانند ساج، تولید کننده‌ها از چوب‌هایی مثل کاج (نراد، یولکا، ساسنا / روسی) برای ساخت سازه‌های چوبی فضای باز استفاده می‌کنند.
البته چوب ترمو یا همان ترموود هم گزینه دیگر پیش روی شماست که به‌تنهایی کفایت نمی‌کند و باید از پوشش‌های مناسب استفاده کنید. تأکید می‌کنیم که چوب ترمو به‌تنهایی مناسب فضای باز نیست و باید از پوشش مناسب استفاده کرد.
اگر کمی به این موضوع خوب فکر کنید، احتمالاً سؤالاتی ذهن شما را درگیر خواهد کرد… اینکه اگر به پوشش نیاز هست، پس چرا ترمو؟ چرا باید هزینه بیشتری پرداخت؟
به‌زودی به این پرسش‌ها هم پاسخ خواهیم داد.
از چسب چوب مناسب استفاده کنید
چسب چوب فضای داخل ساختمان با چسب چوب بیرون از ساختمان متفاوت هست. ساختار چسب چوب فضای باز به‌گونه‌ای است که در برابر تغییرات دمایی، اشعه یو وی و رطوبت مقاوم است. ممکن است دیده باشید که چسب چوب‌های معمولی در فضای باز بعد از مدتی خاصیت خود را از دست می‌دهند و شکننده می‌شوند.
حتی گاهی این چسب‌ها پودر می‌شوند و دیگر هیچ خاصیتی ندارند. در ایران چسب چوب مخصوص فضای باز وجود دارد و کاملاً در دسترس هست.
ساختار سازه در فضای باز متفاوت از فضای داخل است
این موضوع مربوط به تولیدکنندگان لوازم چوبی مخصوص فضای باز است. اگر در تصاویر نمونه کارهای اساتید آمریکایی و کانادایی و استرالیایی به‌عنوان اساتید حرفه‌ای ساخت سازه‌های چوبی فضای باز دقت کنید، به نتایج خوبی خواهید رسید.
سازه‌هایی که برای استفاده در فضای باز تولید می‌شوند، دارای اتصالات و ساختار محکم‌تری هستند. اگر از بهترین چوب‌ها و پوشش‌ها استفاده کنید، باز هم نمی‌توانند مقاومت خوبی در برابر تغییرات دمایی و رطوبت داشته باشند.
از بتونه مناسب استفاده کنید
بتونه کاری بخشی از مرحله رنگ کاری سازه‌های چوبی هست. معمولاً اساتید رنگ کار از بتونه برای پوشش درزها، سوراخ‌ها و ترک‌ها بهره می‌گیرند. اگر از بتونه مل و سیریش برای بتونه کاری سازه‌های فضای باز استفاده کنید، بعد از دو یا سه سال پشیمان خواهید شد.
پیشنهاد ما برای این سازه‌ها و بتونه کاری حرفه‌ای، استفاده از بتونه حرارتی است. همچنین می‌توانید سازه را به صورتی بسازید که نیاز به بتونه کاری نداشته باشد.
از روغن‌های گیاهی استفاده کنید
تا قرن نوزدهم نجارها از واکس‌های دست ساز و روغن‌های طبیعی خام برای پوشش سازه‌های چوبی استفاده می‌کردند. امروزه شرکت‌های زیادی درزمینهٔ تولید روغن‌های گیاهی مخصوص چوب فعالیت دارند. در ایران هم این شرکت‌ها به‌صورت فعال اقدام به واردات این روغن‌ها به بازار ایران نمودند.
شما به‌عنوان خریدار ایرانی محدودیت زیادی برای تأمین روغن گیاهی مخصوص چوب (از نوع صنعتی) نخواهید داشت. برترین شرکت‌های تولید رنگ گیاهی در جهان محصولاتشان را از طریق نمایندگانشان به بازار ایران عرضه کرده‌اند.
به نظر ما در حال حاضر بهترین روش برای پوشش چوب و سازه‌های چوبی فضای باز، استفاده از روغن گیاهی مخصوص چوب است.
چوب را کامل پوشش دهید
منظور از پوشش کامل چوب این هست که برای رنگ کاری لوازم چوبی فضای باز زمان بیشتری بگذارید و درست رنگ چوب را انجام دهید. به هیچ عنوان بخشی از چوب را خالی از رنگ باقی نگذارید. با حوصله حتی زیر کار را هم رنگ کنید.
به‌عنوان مثال زیر پایه میز و صندلی را اگر رنگ نکنید، به‌راحتی آب از طریق همین بخش رنگ نشده جذب چوب می‌شود و مابقی رنگ اجرا شده را هم از بین می‌برد. این یکی از نکته های مهمی است که در محافظت از چوب جدی گرفته نمی شود.
رنگ کاری دوباره را فراموش نکنید
فقط به یک‌بار رنگ کردن چوب اکتفا نکنید. رنگ چوب درگذر زمان تنش‌های زیادی را تحمل می‌کند و نمی‌توان انتظار داشت بعد از چند ماه همان کیفیت و قابلیت‌های قبل خود را داشته باشد.
به همین منظور باید رنگ چوب را از نو اجرا کنید. در برخی برندها رنگ کاری دوباره باید هر ساله و در برخی دیگر برندها هر دو سال باید انجام شود.
استفاده از رنگ‌های فوری ممنوع!
به هیچ عنوان از رنگ‌های فوری استفاده نکنید. در هیچ جای دنیا سیلر و کیلر و نیم پلی استر را به‌عنوان رنگ سازه‌های چوبی فضای با استفاده نمی‌کنند. هرچند که این رنگ‌ها برای استفاده در لوازم چوبی داخل خانه هم مناسب نیستند. حتی اگر از رنگ پلی اورتان هم استفاده کنید، باز هم این رنگ‌ها به‌واسطه وجود فیلم در ساختار آن و ایجاد لایه بر روی چوب، پس از مدت زمانی پوسته می‌شوند و دیگر هیچ لایه حفاظتی روی چوب باقی نمی‌ماند.
باز هم تأکید می‌کنیم؛ سیلر، کیلر، نیم پلی استر، روغن جلا، رنگ پلی اورتان، تمام پلی استر و … به هیچ عنوان مناسب پوشش سازه‌های چوبی موجود در فضای باز نیست.
نسبت به جایگاه لوازم بی‌تفاوت نباشید.
اینکه چوب را با بهترین رنگ دنیا هم پوشش دهیم، دلیلی بر ماندگاری همیشگی آن نیست. شما می‌توانید در کنار استفاده از رنگ مناسب فضای باز برای محافظت از چوب در فضای باز از ترفندهای دیگری هم برای افزایش طول عمر سازه بهره بگیرید. به‌عنوان مثال لوازمی مانند میز و صندلی را در روزهایی که استفاده نمی‌کنید، به داخل خانه، انباری و یا زیر سایه بان انتقال دهید.
با این کار عمر سازه را چندین سال افزایش خواهید داد. معمولاً در ساختمان‌های ویلایی چندین روز در هفته یا ماه، خانه خالی از سکونت است. در این روزها بهتر است لوازم چوبی قابل‌حمل را به منطقه‌ای امن منتقل کنید.
بهترین پوشش برای محافظت از چوب در فضای باز چیست؟
دنیای امروز همواره در حال تغییر و پیشرفت است. شرکت‌های فعال در حوزه صنعت چوب (رنگ چوب) همیشه به فکر بهترین راهکار برای پوشش چوب در فضای باز هستند. اشعه آفتاب (UV) و تغییرات دمایی و رطوبت همیشه مشکلی بر سر راه تولیدکنندگان سازه‌های چوبی بوده است.
تا به امروز شاید بتوان روغن گیاهی مخصوص چوب را بهترین گزینه برای پوشش چوب در فضای باز دانست. شاید در آینده روش‌های جدیدترین جایگزین شوند؛ اما تا به امروز به نظر می‌رسد این روش بهترین گزینه پیش روی ما باشد. خوشبختانه در ایران شرکت‌های زیادی درزمینهٔ واردات رنگ‌ها و روغن‌های گیاهی مخصوص چوب فعالیت دارند و گزینه‌های خوبی پیش روی شماست.
لطفاً شما هم تجربه و بهترین پیشنهاد خود برای محافظت از چوب در فضای باز و بیرون از خانه را با ما در میان گذارید.
